در لغت «وكيل» كسي است كه از طرف شخص ديگري – اعم از حقوقي يا حقيقي – به موجب عقد وكالت براي انجام كاري مأمور مي‌شود.
اگر شما به حوزه حقوق و قانون علاقه منديد و دنبال شغل چالشي و پر مسئوليت مي باشيد، اين شغل مناسب شماست.
وكلا به مشتريان خود مشاوره حقوقي داده و در برخي موارد به عنوان نماينده آنها عمل مي كنند. اين مشتريان مي توانند افراد، گروهي از افراد و يا شركت ها و اشخاص حقوقي باشند.
براي انجام اين شغل بايد تحصيلات و تجربه كافي كسب كنيد. شما بايد مهارت هاي سخنوري و نوشتاري در حد عالي داشته باشيد. همچنين داشتن توان تجزيه و تحليل ميزان زيادي از اطلاعات، اعتماد به نفس زياد و توان تحمل فشار كاري زياد از لازمه هاي انجام درست اين شغل است.
يك وكيل وابسته به اينكه به صورت شخصي كار مي كند يا استخدام شركت يا سازمان خاصي است داراي ساعات كاري متفاوتي است. اگر به صورت شخصي در دفتر وكالت خودتان كار مي كنيد پس ساعت كاري شما كاملا منعطف است و تنها در زمان هايي كه وقت ملاقات داده ايد به دفتر كار خود مراجعه مي كنيد. اما اگر كارفرما داريد بايد نظر و خواسته او را هم براي زمان كارتان درنظر بگيريد.
در برخي موارد بايد هميشه در دسترس باشيد حتي در شب ها و تعطيلات. محل كارتان معمولا در دفتر كار و دادگاه است ولي در برخي موارد با توجه به نوع پرونده كاري نياز به مسافرت كاري براي ملاقات با موكلان و يا تهيه شواهد و مدارك داريد. اگر در زمينه حقوق جزا فعاليت مي كنيد، زمان بيشتري از كار شما در دادگاه خواهد بود.
در حال حاضر شغل وكالت نيز مثل خيلي از شغل هاي ديگر به صورت كاملا تخصصي درآمده است. تخصص برخي از وكلا در پرونده هاي مربوط به ملك و زمين و تخصص برخي ديگر در مسايل خانوادگي است. همچنين بعضي از وكلا در حوزه حقوق تجارت فعاليت مي كنند و در قوانين تجاري داخلي و بين المللي تسلط دارند. حتي برخي از آنها متخصص مسايل حقوقي ورزشكاراني مانند فوتباليست ها مي باشند به اين معنا كه با تسلط بر قوانين نهادهاي بين المللي فوتبال همچون فيفا و نهادهاي داخلي همچون فدراسيون فوتبال و باشگاه ها، به بازيكنان فوتبال مشاوره داده و قراردادهاي آنها را منعقد مي كنند.
حقوق محيط زيست، حقوق حمل و نقل، حقوق بشر، حقوق نفت و گاز نيز از ديگر زمينه هاي فعاليت وكلا مي باشد كه هر وكيلي پس از فارغ التحصيلي با توجه به رشته تحصيلي خود و نياز بازار كار و عوامل ديگر جذب يكي از زمينه هاي تخصصي فوق خواهد شد.
در ادامه اطلاعات كاملي در مورد وظايف، دانش و مهارت مورد نياز، تحصيلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار كار و فرصت هاي شغلي و ميزان درآمد وكيل و برخي از وكلاي مشهور ارائه مي شود.
وظايف وكيل
مشاوره به مراجعان در خصوص موارد قانوني
حضور در دادگاه به عنوان نماينده موكل خود و دفاع از آنها
تهيه پيش نويس ها، قراردادها و نامه ها براي درج در پرونده و پيشبرد امور حقوق و قضايي موكل خود
جستجوي موارد مشابه قبلي براي تسهيل كار پرونده جاري در دست
جمع آوري و نگهداري از مستندات و مدارك مربوط به پرونده براي ارائه به دادگاه جهت دفاع از موكل خود
شركت در جلسات و مذاكره ها به منظور كشف اطلاعات بيشتر، بررسي بيشتر پرونده و يا ارائه توضيحات يا دلايل و مدارك به ذي نفعان
ارائه مدارك و شواهد به دادگاه و دفاع از موكل
كار شما مي تواند در حوزه هاي زير باشد :
بخش خصوصي – ارائه خدمات حقوقي از جمله گواهي انحصار وراثت، قانون مدني و خانواده، دادخواهي، آسيب هاي شخصي و قانون جزا
بخش تجاري – مشاوره دادن و انجام كارهايي براي بخش هاي تجاري مختلف مانند قوانين مربوط به قراردادها، ماليات، قوانين استخدام، خريد و فروش و ادغام شركت ها
مشاوره خصوصي به شركت ها، دولت ها و مقامات محلي
يك وكيل معمولا به صورت تخصصي كار كرده و تنها در يكي از شاخه هاي وكالت وارد مي شود و تجربه كسب مي كند.
مهارت و دانش مورد نياز
وكيل مسير ايرانيمهارت عالي در سخنوري و نوشتن جهت تنظيم متن دفاعيه و قرائت آن در دادگاه
توانايي تحليل ميزان زيادي از اطلاعات
دقت بالا و توجه زياد به جزئيات – زيرا كوچكترين موضوعي مي تواند بر مسير پرونده تأثيرگذار باشد و بي توجهي به آن آثار غير قابل جبراني به همراه داشته باشد
توانايي توضيح موارد قانوني براي افراد غير متخصص به صورت خوب و واضح
اعتماد به نفس زياد به منظور دفاع كامل از موكل در صحن دادگاه
توانايي متقاعدكردن ديگران
توانايي تحمل فشار كاري زياد و انجام چندين كار به طور همزمان
درايت و همدلي با موكل خود به منظور ايجاد اعتماد به نفس و آرامش در او در جهت پيشبرد بهتر پرونده
شهامت و جسارت
راز داري – زيرا وكلا اطلاعات بسيار خصوصي موكلان خود را به منظور دفاع بهتر از پرونده كسب مي كنند و بايد براي موكلان خود رازدار خوبي باشند
آشنايي با مسائل مالي و اعداد و ارقام به خصوص اگر با اموال و كارهاي مالي سر و كار داريد.
آشنايي نسبي با علوم جامعه‌شناسي، روانشناسي، انشان شناسي و علوم فلسفه – زيرا حقوق با اين علوم ارتباط نزديكي دارد و براي موفق شدن در اين شغل بايد با آنها آشنا بود.
تحصيلات لازم و نحوه ورود به شغل وكالت
فارغ التحصيلان كارشناسي از رشته هاي زير مي توانند وارد اين شغل شوند :
حقوق
الهيات و معارف اسلامي – فقه و مباني حقوق اسلامي
الهيات و معارف اسلامي – فقه و حقوق اسلامي (ويژه دانشگاه شهيد مطهري)
البته در كنار فارغ التحصيلان دانشگاه ها ، فارغ التحصيلان حوزه هاي علميه نيز با دارا بودن شرايط لازم مي توانند وارد اين شغل شوند.
بازاركار و فرصت هاي شغلي وكالت
فارغ التحصيلان دانشگاه پس از كسب تجارب لازم و اخذ مجوز و پروانه وكالت از نهادهاي قانوني مي توانند نسبت به پذيرش پرونده هاي حقوقي و تاسيس دفتر وكالت اقدام كرده و كار خود را به صورت مستقل شروع كنند.
براي گرفتن پروانه وكالت دادگستري، متقاضيان بايد ابتدا در آزمون وكالت شركت كنند. اين آزمون هرساله توسط كانون وكلاي دادگستري برگزار مي شود. البته چند سالي است كه مركز مشاوران حقوقي و وكلاي قوه قضائيه نيز اقدام به برگزاري اين آزمون كرده است. شرايط متقاضيان اين آزمون هر سال به صورت رسمي اعلام مي شود. افرادي كه در اين آزمون موفق مي شوند، پس از طي مراحل مصاحبه شفاهي و گزينش هاي اداري پروانه كارآموزي وكالت دريافت مي كنند. به اين وكلاي كارآموز معمولا وكيل پايه دو اطلاق مي شود. مدت اين دوره كارآموزي و شرايط آن در كانون وكلا و مركز مشاوران حقوقي و وكلاي قو قضائيه متفاوت است.
آزمون وكالت
بعد از طي دوره كارآموزي و قبولي در امتحانات اختبار ، پروانه وكالت پايه يك دادگستري به آنها اعطاء مي گردد .
لازم به ذكر است امكان دارد اشخاصي كه داراي سابقه كاري حقوقي يا قضائي هستند ، از طي دوره كارآموزي يا تمامي مقدمات مذكور معاف باشند و مستقيما پروانه پايه يك وكالت دادگستري براي ايشان صادر گردد .
مراحل اخذ پروانه وكالت پايه يك از زبان دكتر كشاورز
(رييس اتحاديه سراسري كانون هاي وكلا موسوم به اسكودا)
شغل وكالت از آن دسته از مشاغلي است كه ميزان موفقيت در آن براي وكلاي مختلف بسيار متفاوت است. برخي از وكلا بسيار موفق هستند و درآمد بالايي داشته و در حوزه تخصصي خود معروف مي باشند و بعضي ديگر هم حتي به سختي هزينه هاي زندگي خود را تأمين مي كنند.
به گفته وكلاي متخصص و موفق، تسلط بر قوانين و مقررات، دارا بودن روابط عمومي قوي و جسارت لازم از مهمترين عوامل موفقيت در اين شغل به حساب مي آيند.
با توجه به تمركز فعاليت هاي اقتصادي و تجاري در شهرهاي بزرگ مثل تهران؛ بازار كار وكلا در اكثر حوزه هاي تخصصي در اين شهرها بسيار بيشتر از شهرهاي كوچك است. از سوي ديگر با گسترش و پيچيده تر شدن روابط اجتماعي در سال هاي اخير، مخصوصا در شهرهاي پرجمعيت و بزرگ مثل تهران، اصفهان، مشهد و …. به تناسب آن مشكلات مردم و دعواهاي حقوقي و قضايي نيز افزايش يافته است و بازار كار وكلا در تمام كشور و مخصوصا در شهرهاي بزرگ گسترده تر شده است.
بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه ميزان موفقيت يك وكيل در بازار كار بيش از گرايش تحصيلي و نوع دانشگاهي كه از آن فارغ التحصيل شده، به مهارت هاي فردي خود او در برقراري ارتباط با مخاطبان و همچنين تسلط بر موضوعات تخصصي شغلش بستگي دارد.
وضعيت استخدام اين شغل در برخي كشورهاي جهان به شرح زير است :
آمريكا – پيش بيني ها نشان مي دهد ميزان استخدام وكلا بين سال هاي ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۱۰ درصدي خواهد داشت. در حالي كه متوسط اين رشد براي كل مشاغل ۱۴ درصد مي باشد.
استراليا – در بازه زماني ۵ سال گذشته ميزان استخدام وكلا رشد ۱۶٫۷ درصدي داشته و رشد بسيار زياد در آينده براي آن پيش بيني شده است.
ميزان درآمد وكيل
همانطوري كه در بخش بازار كار اشاره شد، درآمد شما به عنوان وكيل تا اندازه زيادي به خودتان بستگي دارد و ساير عوامل ديگر داراي اهميت كمتري مي باشند. به اين معنا كه در صورتي كه شما در حوزه تخصصي خود بر مباحث حقوقي مسلط باشيد، از نحوه سير و نتيجه ساير پرونده هاي حقوقي مشابه مطلع بوده و افراد ذي نفع در هر پرونده را تشخيص داده و روابط حرفه اي مناسب با آنها برقرار كنيد؛ شما نيز مي توانيد وكيل موفقي شويد و درآمد قابل توجهي از اين شغل كسب نماييد.
در ايران وكلاي زيادي وجود دارند كه از نظر نوع دانشگاهي كه تحصيل كرده اند، شهري كه در آنجا وكالت مي كنند و تجربه و حوزه تخصصي كاري نيز به هم شباهت كامل دارند ولي داراي درآمدهاي كاملا متفاوتي مي باشند. البته در ساير مشاغل ها نيز اين توانايي ها و مهارت هاي فردي تأثير دارد ولي اين توانمندي ها در شغل وكالت بسيار پررنگ و غالب مي باشد و موفقيت يا عدم موفقيت يك وكيل را موجب مي شود.
به طور كلي درآمد وكيل تابع تعرفه هاي كانون وكلاي دادگستري (كه هر سال تعيين مي شود) و تعداد پرونده هاي ارجاعي است.
در جديدترين پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادي از متخصصان شغلي كشور، گروه هاي مختلف شغلي از نظر درآمدي مورد بررسي قرار گرفته اند. بر اين اساس متوسط حقوق و درآمد وكيل هايي كه در استخدام سازمان يا شركتي هستند، در سمت هاي مختلف شغلي استخراج شده است.
برخي از سمت هايي كه در اين پژوهش براي وكيل در نظر گرفته شده اند شامل كارشناس حقوقي، كارشناس قرارداد، وكيل، مشاور حقوقي و مدير حقوقي مي باشند كه يك وكيل مي تواند در هر يك از آنها استخدام شده و فعاليت نمايد.
براي وكيل در هر سمت حداقل، حداكثر و متوسط درآمد ماهيانه ذكر شده است. به عنوان مثال وكيل كه در سمت مدير حقوقي كار مي كند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۸۰۰۰۰۰ تومان، حداكثر درآمد ۴۰۰۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهيانه ۲۰۰۰۰۰۰ تومان را داشته است.
درآمد ماهانه كارشناس يا مشاور حقوقي
توجه داشته باشيد كه تحقيق بالا روي شاغلاني كه در استخدام شركت يا سازماني (اعم از دولتي يا خصوصي) مي باشند، صورت گرفته است. در مورد افرادي كه كارآفرين هستند و كار مستقلي در حوزه تخصصي شان، راه اندازي كرده اند، شرايط متفاوت است و آنها با توجه به ميزان فعاليت، تخصص، تلاش و پشتكارشان، درآمدهاي متفاوتي دارند.
ميزان درآمد وكيل در برخي كشورهاي جهان عبارتند از :
آمريكا – متوسط درآمد سالانه اين شغل ۱۱۲٫۷۶۰ دلار ( براي همه مشاغل ۳۳٫۸۴۰ دلار) در سال ۲۰۱۰ و مطابق با آخرين آمارها در سال ۲۰۱۳، ۱۱۳,۵۰۰ دلار بوده است.
استراليا – متوسط درآمد سالانه وكلا ۸۷٫۰۰۰ دلار (قبل از كسر ماليات) مي باشد.
انگلستان – متوسط درآمد سالانه اين شغل براي افراد تازه كار ۲۸٫۵۰۰ دلار، افراد با تجربه بين ۳۸٫۰۰۰ تا ۱۰۷٫۰۰۰ دلار و براي وكلاي ارشد و مديران اين بخش ۱۵۲٫۵۰۰ دلار و بيشتر مي باشد.
شخصيت هاي مناسب اين شغل
در يك انتخاب شغل صحيح و درست، عوامل مختلفي از جمله ويژگي هاي شخصيتي، ارزش ها، علايق، مهارت ها، شرايط خانوادگي، شرايط جامعه و … براي هر فرد بايد در نظر گرفته شوند. يكي از مهم ترين اين عوامل ويژگي هاي شخصيتي مي باشد. شناخت درست شخصيت هر فرد فرآيندي پيچيده و محتاج به تخصص و زمان كافي است. البته هر فردي ويژگي هاي منحصربه فرد خود را دارد، حتي افرادي كه به نوعي تيپ شخصيتي مشابه دارند، باز هم در برخي موارد با يكديگر متفاوت هستند.
به طور كلي هميشه افراد موفقي از تيپ هاي شخصيتي مختلف در تمام مشاغل هستند و نمي توان دقيقا اعلام كرد كه فقط تيپ هاي شخصيتي خاصي هستند كه در اين شغل موفق مي شوند. اما طي تحقيقاتي كه صورت گرفته تيپ هاي شخصيتي اي كه براي اين شغل معرفي مي شوند، عموما اين كار را بيشتر پسنديده و رضايت شغلي بيشتري در آن داشته اند.
شخصيت هاي مناسب اين شغل بر اساس شخصيت شناسي MBTI :
ENTJ اين تيپ شخصيتي شان اجتماعي و سطح نفوذي را كه به دنبالش است، در اين شغل مي يابد. او از زمينه هاي حقوقي استقبال كرده و در آن موفق است.
INTJ اين تيپ شخصيتي دوست دارد در كارش تنوع فراوان باشد. او از توانايي خوبي در پژوهش و برنامه ريزي مستقل داشته و از منطق خوبي در كارها برخوردار است.
ENTP اين تيپ شخصيتي مي تواند محيطي جديد، منعطف و متحول ايجاد كند. او با كمك خلاقيت فراوان خود روش هاي جديدي بوجود مي آورد. اين تيپ شخصيتي معمولا در كار خود با افراد زيادي ارتباط دارند.
INTP اين تيپ شخصيتي دوست دارد مسايل پيچيده را تحليل و حل كند. او به مشاغل چالشي كه نياز به انديشه زياد و روش هاي مبتكرانه دارد، علاقه مند است.
ESTJ اين تيپ شخصيتي دوست دارد با چيزهاي ملموس و واقعي سر و كار داشته باشد. او مي تواند بر اساس استدلال هاي قياسي خود به علت و معلول ها پي برده و نتيجه گيري كند.همچنين علاقه دارد در واحدهاي سازمان يافته در سمت هاي ارشد و مديريتي كار كند.
